Kiedy dochodzi do naruszenia praw autorskich i jak dochodzić roszczeń z tego tytułu?

Zadaniem praw autorskich jest ochrona twórcy przed działaniami ze strony innych osób, które godziłyby w jego osobistą więź z utworem. Dodatkowo zabezpieczają przed nierzetelnym wykorzystaniem utworu, ingerencją w jego formę lub treść oraz przypisaniem jego autorstwa osobie, która autorem nie jest. Czym dokładnie są prawa autorskie, jakie utwory obejmują i jaka jest odpowiedzialność za ich naruszenie?

Definicja praw autorskich

Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jest to ogół praw autora utworu oraz przepisy, na podstawie których decyduje on o zasadach korzystania ze swojego dzieła oraz czerpaniu z niego korzyści. Utwór natomiast to wszystko to, co można zdefiniować jako rezultat twórczej pracy człowieka, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia oraz ustalone w dowolnej postaci. Są to więc m.in. utwory literackie i muzyczne, fotografie, grafiki, programy komputerowe itd.

Każdemu autorowi bezwarunkowo przysługuje prawo do ochrony praw autorskich. Obowiązuje ona od momentu powstania utworu i niezależnie od tego, czy został on ukończony. Prawo autorskie gwarantuje więc twórcom należne im za stworzone dzieła zyski, stymulują ich twórczość oraz minimalizują straty przedsiębiorstw. Z tych powodów, aby czerpać z danego utworu, należy podpisać z twórcą stosowną umowę, a sam twórca powinien dopełnić dokumentacji autorskiej. Wyjątkiem jest korzystanie z utworu w ramach użytku dozwolonego. Warunkiem jest jednak, aby utwór został wcześniej rozpowszechniony przez twórcę.

Naruszenie praw autorskich a odpowiedzialność prawna

Z naruszeniem praw autorskich mamy do czynienia, gdy utwór użytkowany jest niezgodnie z wolą twórcy, nawet jeśli użytkownik nie czerpie z tego tytułu korzyści majątkowych. W takiej sytuacji zgodnie z art. 79 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, twórca może dochodzić roszczeń na zasadach ogólnych: otrzymania należnej sumy pieniężnej lub wydania uzyskanych przez osobę nieuprawnioną korzyści. Jak informuje adwokat z Kancelarii Adwokackiej Filip Tohl, należna suma pieniężna wynosi dwukrotność stosownego wynagrodzenia, a w przypadku zawinionego naruszenia – jego trzykrotność.

Jeżeli osoba nieuprawniona uchyla się od obowiązku zapłaty należnego odszkodowania, sprawę można skierować na drogę sądową. Za naruszenie praw autorskich grozi odpowiedzialność cywilna oraz karna. W zależności od zakresu naruszenia oraz tego, czy nosi ono znamiona przestępstwa, osoba nieuprawniona zagrożona jest grzywną i karą nawet do 5 lat pozbawienia wolności.