Prokuratura w Polsce – rodzaje organów prawnych i zakres działalności

Prokuratura w Polsce zabezpiecza obowiązujące prawo. Funkcjonariusze biorą udział zarówno w postępowaniu karnym, jak i cywilnym np. w sprawach związanych z prawem rodzinnym. Warto wiedzieć, jakie kompetencje mają funkcjonariusze. Mogą bowiem działać w interesie konkretnej jednostki lub ogólnym. Jaki jest podział organu praworządności i co wchodzi w zakres jej zadań?

Jakie wyróżnia się organy prokuratury krajowej?

W skład organów, które stoją na straży ochrony prawnej wchodzą:

• Prokuratura Krajowa – tworzy ją Prokurator Krajowy i prokuratorzy, którzy mu podlegają. Jest częścią Ministerstwa Sprawiedliwości.
• Prokuratura Generalna – kierowana osobiście przez prokuratora generalnego lub krajowego i zastępców. Podlegają jej publiczne jednostki organizacyjne i karniści z Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu.
• Prokuratury regionalne – kierowane przez przedstawiciela regionalnego do monitorowania działań okręgowych ośrodków
• Prokuratury okręgowe – 2 funkcjonariuszy okręgowych podlega regionalnemu prokuratorowi. W Polsce znajduje się 46 okręgowych ośrodków i 3 zamiejscowe.
• Prokuratury rejonowe – działają na terenie jednej lub kilku gmin. W Polsce znajduje się 342 ośrodku i 7 zamiejscowych

Od 4 marca 2016 roku obowiązuje nowa, zaktualizowana ustawa o prokuraturze. Wprowadzono zmianę dotyczącą funkcji Generalnego Prokuratora i Ministra Sprawiedliwości, łącząc w jedną. Zamiast prokuratur apelacyjnych powołano regionalne. Od 2016 r. jednostki wojskowe nie są związane z organami ochrony prawnej.

Prokuratura i prawo, czyli obszar działania i zadania

Prawo o prokuraturze głosi, że do głównych obowiązków organów należy ochrona praworządności i ściganie przestępstw w Polsce. Obowiązki te są wypełniane przez m.in. monitoring lub prowadzenie postępowania przygotowawczego w kwestiach karnych. Oprócz tego do kompetencji organów praworządności należy pełnienie funkcji publicznego oskarżyciela przed sądami, wytaczanie powództw w sprawach cywilnych czy składanie wniosków w procesie sądowym. Poza tym funkcjonariusze publiczni podejmują środki, które nakazuje prawo i jego poprawne stosowanie w postępowaniu sądowym czy administracyjnym. Nadzorują wykonywanie postanowień o okresowym aresztowaniu i decydują o pozbawieniu wolności oskarżonych. Osoby odpowiedzialne za egzekwowanie prawa karnego prowadzą poza tym badania na temat przestępczości i skutecznej walki z nią. Mogą w tym celu współpracować z jednostkami naukowymi. Ponadto są uprawnieni do zaskarżania sądu w przypadku niezgodnych z prawem decyzji administracyjnych czy zarządzania procedurą związaną ze ściganiem przestępstw np. skarbowych. Dodatkowo współpracują i są obecni w działaniach, które podejmują organizacje czy zespoły międzynarodowe.

Kompetencje Prokuratora Krajowego i Generalnego

Prokurator Generalny pełni najwyższą funkcję w ogranie praworządności. Jego kompetencje wiążą się ze zwierzchnictwem nad danymi organami ośrodka i działaniami procesowymi określonymi przez postępowanie karne. Obowiązki może wypełniać osobiście lub za pośrednictwem zastępców. Wydaje zarządzenia, polecenia i wskazówki. Powołuje i odwołuje powszechnych funkcjonariuszy jednostek organu. Nie może jednak powoływać swoich zastępców. Większość jego obowiązków może przejąć jego zastępca w osobie Prokuratora Krajowego.